» صنایع دستی و هنرهای محلی ایران

از سنتهای ایران باستان صنایع دستی است که در فرهنگ ملت حفظ شده و نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. امروزه محصولات دست ساز به عنوان یک هنر منحصر به فرد در خارج از ایران بسیار مورد توجه قرار می گیرند. شیوه های محبوب صنایع دستی ایران شاهکارهای واقعی هستند و هر یک از آنها تاریخچه خاص خود را دارند. هنر در ایران صنعت زیبایی است و به خاطر صنایع دستی بی نظیرش مشهور است. در حال حاضر نه میلیون ایرانی مشغول تولید صنایع دستی و سایر صنایع روستایی مانند فرش ایرانی ، گلیم و جاجیم ، ظروف شیشه ای و سرامیک دست ساز و نقاشی دستی ، وسایل سفالی و جواهرات هستند. دیدن این تراش گران ماهر ، که با دستان هنر مند و پشت کار ستودنی خود که از تکه ای چوب یا فلز را به یک شی زیبا تبدیل می کنند. کنده کاری درخت ، هنر منبت کاری روی چوب ، منبت کاری روی چوب ، هنر چوبی ، کاردستی چوبی

حکاکی بر روی فلز ، هنر باستانی ایران

حکاکی بر روی فلز (قلم زنی به فارسی) قدمتی طولانی در ایران دارد و یکی از هنرهای سنتی کشور است. این هنر در دسته صنایع دستی فلزی است.

ما می توانیم تاریخ حکاکی روی کوه ها ، کاخ های قدیمی پادشاهان و بناهای تاریخی را ببینیم. بعداً این هنر تراش سنگ نامگذاری شد ، سپس از آن بر روی فلز استفاده شد و حکاکی فلز نامگذاری شد. بعداً نقوشی بر روی سنگ هاي قيمت به ويژه عقیق تراشيده شده است.

در حال حاضر ، برخی از فلزات دیگر مانند طلا ، نقره ، مس ، برنج و فولاد در این هنر استفاده می شود. حکاکی بر روی فلز هنر حکاکی نقوش و نقوش مختلف ظریف بر روی اشیا فلزی توسط قلم یا چکش حکاکی فلزی است.

در حکاکی فلزی ابتدا ضلع داخلی یا پشتی جسم را با محلول قطران ذغال سنگ و گچ پر می کنند تا صدای چکش را کاهش داده و از سوراخ شدن فلز در حین کار جلوگیری کند. سپس نقوش مورد نظر بر روی جسم کشیده می شود ، پس از انتخاب قلم مناسب ، هنرمند قلم را بر روی شی و چکش های انتهای قلم قرار می دهد تا با تغییر شدت چکش ، شیارها و نقوش بر روی جسم ایجاد کند. پس از ایجاد نقوش ، قطران ذغال سنگ برداشته شده و شیارها با ذغال پر می شوند. سپس این شی با روغن جلا سیاه پوشانده شده است. در نتیجه نقوش حک شده به صورت خطوط تیره ظاهر می شوند.

دو سبک اصلی در حکاکی فلز ایرانی به سبک تبریز و به سبک اصفهان است. در سبک تبریز ، هنرمند با حرکت دادن مچ خود بر روی شی حکاکی می کند اما در سبک اصفهان ، کار حکاکی با ضربه چکش انجام می شود. به همین دلیل ، حکاکی فلزی تبریز صاف و کم عمق است اما نقوش اصفهان عمیق تر هستند.

مطلب مرتبط طرز تهیه چیز کیک پنیری بدون گلوتن

کنده کاری چوب

هنر ایجاد طرح های برجسته بر روی سطح چوب از طریق برش و از بین بردن زمینه طراحی توسط ابزار فلزی ، کنده کاری چوب نامیده می شود. منبت کاری یکی از ارزشمندترین هنرهای سنتی ایران به ویژه از زمان تسلط اعراب بر ایران است. برخی از نقش های منبت کاری روی چوب نیز در آثار تخت جمشید مشاهده می شود. پنج تا ده طرح کنده کاری روی چوب بر اساس طرح های هندسی ، شیارهای موازی ، خط های عربی ، ختایی و تالش به سبک ایرانی در دوره میانه اسلامی وجود داشته است. در دوره صفویه ، منبت کاری روی چوب مانند دیگر هنرهای ایرانی انجام شد که منجر به خلق بسیاری از شاهکارها شد. برخی از مساجد در اصفهان از سلسله صفوی وجود دارد که درهای آنها امن و دست نخورده باقی مانده است.

در این سبک هنری ، صنعتگر طرح را به صورت چرم واقعی از پودر زغال چوب به سطح چوب منتقل می کند و سپس با استفاده از ابزارهایی مانند اسکنه نیمه گرد و اسکنه سر تخت ، خطوط محیطی اطراف طرح را ایجاد می کند و سپس آن را تراش می دهد با حذف پس زمینه عمق کنده کاری به کاربرد شی object ساخته شده بستگی دارد. به عنوان مثال ، اگر منظور از حکاکی یک شی تزئینی باشد ، ضخامت آن چند میلی متر است اما اگر یک قالب چوبی برای چاپ کالیکو باشد ، عمق آن می تواند تا پنج سانتی متر باشد. کنده کاری معمولاً روی انواع چوبهایی انجام می شود که محکم هستند و هیچ گره ای از جمله درختان گردو ، گلابی و آبنوس و برخی از درختان جنگل ندارند. برای کارهای بزرگتر یا مجسمه های چوبی ، از چوب درخت گردو استفاده می شود که در روغن فرو رفته است زیرا روغن توسط چوب جذب می شود و باعث می شود سطح آن برای کنده کاری نرم تر شود. چوبی که کنده کاری روی آن انجام شده توسط گیره محکم ثابت می شود تا اسکنه به راحتی روی آن حرکت کند. برای قسمتهای مختلف قطعه کار از اسکنه های مختلفی استفاده می شود ، به طوری که طرح چوبی ممکن است تا حد امکان به طرح اصلی شباهت داشته باشد.

پس از تراشکاری پس زمینه و رسیدن به ضخامت مطلوب ، عملیات کوچک تراشکاری روی قسمت های برجسته با استفاده از نوک اسکنه یا چاقوی تیز که برای کارهای ظریف استفاده می شود ، انجام می شود و سپس قطعه کار توسط سنگ ماسه پرداخت می شود. این عمل را به طور سنتی کار چند سطحی می نامند. سرانجام ، کل سطح کار توسط روغن یا لایه ای از پلی استر لعاب داده می شود تا چوب با گذشت زمان ترک نزند و در برابر رطوبت مقاومت کند.

لایچینی

هنر لائچینی که می تواند زیر شاخه ای از هنرهای مربوط به معماری قلمداد شود در ایران سابقه طولانی دارد. اولین نشانه های آن را می توان بر روی کاشی های ایلخان مشاهده کرد. هنرمندان کاشی نقش های روی کاشی ها را مظهر می کنند و پس از گرم کردن آنها ، نقوش منبت کاری شده با طلا تزئین می شوند. نمونه بارز آن را می توان بر روی کاشی های تزئین شده با طلا از حرم درب امام مشاهده کرد.

لایچینی یک هنر انحصاری در ایران نیست و بسیاری از تمدن های باستان از آن استفاده کرده اند ، اما تفاوت در این است که در هر منطقه با استفاده از موادی که بطور محلی در آن مناطق یافت می شود تهیه و انجام شده است. قله لایچینی در ایران را باید در عصر صفویه جستجو کرد. اساتید با استعداد هنر این دوران با استفاده از خاک از ماده ای ساخته اند که پس از 400 سال هنوز در حال آراستن سازه هایی مانند کاخ علی قاپو ، چهل ستون ، هشت بهشت و تالار اشرف است.

به منظور اجرای هنر Layechini ، ابتدا هنرمند خاک رس را مرطوب کرده و از صافی عبور می دهد. سپس با استفاده از صمغ اقاقیا یا کتیرا یا شیره خرما یا انگور عسل مانند خمیر درست می شود و سپس ماده اولیه لایچینی ساخته می شود و هنرمند می تواند با استفاده از قلم مو رس قرمز را روی الگوی کاشی از قبل طراحی شده منتقل کند . از پرکردگی هایی مانند گچ برای افزودن مقاومت و تنظیم حجم استفاده می شود ، همچنین روند خشک شدن رس را تسریع و کند می کند. پس از آن هنرمند مجبور است خاک رس بالای الگو را به طور مکرر (لایه به لایه) اضافه کند تا به حجم و عمق مطلوبی برسد. در حقیقت ، افزودن لایه به لایه رس باید باعث شود که عمق الگو به راحتی لمس شود. بعد از خشک شدن ، هنرمند از یک ورق طلا و رزین برای چسباندن طلا روی لایه های رس استفاده می کند و در صورت لزوم می توان "دختر قلم" را روی الگو انجام داد. نام این هنر سنتی بر اساس تکنیکی است که برای انجام آن استفاده می شود (افزودن رنگ به لایه).

هنر لایچینی پس از عصر صفویه به دلایلی از جمله دشواری روش و گران بودن برای پوشاندن الگوهای برجسته با طلا ، رو به افول نهاد و این فقط در خانه های اشراف در دوره قاجار انجام می شد که در الگوهای صفوی یافت می شود. این هنر پس از عصر قاجار توسط استادانی از هنر مانند نقاشی با مارک چرم و سازندگان جلد ، نسلی به نسل دیگر به هنرمندان فعلی منتقل شد. اولین نشانه های لائچینی بر روی سازه های معاصر را می توان در هتل عباسی در اوایل دهه 1970 مشاهده کرد که توسط استادکاران آن زمان اجرا شده و در حال حاضر یک اثر هنری نفیس به حساب می آید. خوشبختانه با توجه به تعمیرات آثار هنری Layechini توسط استادان پیشگام این هنر و انتقال دانش آنها به دانشجویان علاقه مند

درز چوب

چیدمان چوب و اتصالات ترکیبی چوبی است که بر اساس طرح های معتبر نقوش هندسی ساخته شده و از اتصال قطعات بریده شده به یک اندازه به یکدیگر ساخته شده است. تکرار چوب پشتیبانی در یک تصویر آینه ای یا به طور متقارن باعث چیدمان اتصال چوب در نمای بزرگتر ، چیدمان و نظمی که توسط قطعات چوبی بر اساس مشبک مشخص ایجاد شده است ، دقیق ، هارمونیک ، زیبا و جذاب به نظر می رسد.

برخی از محققان بر این باورند که استفاده از این هنر احتمالاً در خاندان عباسی آغاز شده و از قرن 6 تا قرن 8 (هجری) در مصر و سوریه رواج یافته و از آن زمان در ایران گسترش یافته است. بر اساس شواهد و آثار موجود ، تاریخچه این هنر در معماری ایران به سلسله های سلجوقی و صفوی برمی گردد و اصفهان منشأ این هنر بوده است. این سبک معمولاً در ساخت درب اماکن متبرکه ، زیارتگاه ها و منبرها و از مشبک در ساخت پنجره های خانه ها ، کاخ ها و نرده ها استفاده می شده است. اساس چیدمان اتصال چوب هندسه نقش و نگار است که نه تنها خود به خود ایجاد شده است بلکه دارای زمینه علمی عمیقی است و بر اساس اصول ریاضیات شکل گرفته است. نظم و ترتیب که در یک قطعه مشخص از چوب اتصال دیده می شود به دلیل یک ترکیب خطی بسیار دقیق و زیبا است که به صورت اتصال چوب مسطح و برش ارائه شده است. در چیدمان اتصال چوب ، اتصالات به سه روش انجام می شود: 1- اتصال زنگوله و شاخه 2- اتصال در کنار هم 3- اتصال نیم بند. این نام ها به طور سنتی به روش های اتصال قطعات چوبی تخت و برش خورده اشاره می کنند.

به منظور ایجاد طرح توسط گره ها ، چوب ها با ضخامت درز کشیده شده بریده می شوند و در عین حال چوب های پشتیبانی کننده (قطعاتی که به طور مکرر در کار استفاده می شوند) از قاب های تهیه شده ساخته می شوند. سپس زاویه های اتصالات روی چوب توسط اره متصل شده بریده می شود و سطح قطعات توسط یک صفحه حک می شود و دو سر هر قطعه توسط زنگ و شاخه یا هر اتصال دیگر به هم متصل می شوند. از انواع مختلف چوب جنگل می توان در چیدمان مشترک چوب استفاده کرد ، اما به دلیل داشتن لبه های طولانی و داشتن بافت صاف ، چوب دکمه ای کاربرد بیشتری دارد. قطعات آماده شده باید از چوب کاملاً خشک ساخته شوند تا بعد از کار در ابعاد آنها تغییری ایجاد نشود زیرا هرگونه تغییر یا تاب در قطعات چوبی باعث برهم خوردن ترتیب کار و زنگ و شاخه می شود. خمیر معمولی که در چیدمان اتصالات چوبی استفاده می شود چسب طبیعی است که با سرد شدن سفت و محکم می شود. همچنین ، چوب را خیس نمی کند و هیچ اثری بر روی اثر باقی نمی گذارد. چیدمان چوب و اتصالات همچنین با شیشه های رنگی یا سایر مصنوعات چوبی مانند منبت کاری و منبت کاری استفاده می شود. اگر براساس طراحی های ظریف و پیچیده تری ساخته شود از ارزش هنری بالاتری برخوردار است.

مشبک کاری

مشبک کاری (مشابک) نوعی کار تزئینی است که روی سطح فلزات مانند طلا ، نقره ، مس و غیره انجام می شود. مشابک به معنای ایجاد سوراخ است. این کلمه از مصدر عربی Shabaka گرفته شده است و به معنی کار شبکه است. مانند سایر روشهایی که در صنایع فلزی اعمال می شود ، قدمت این سبک هنری به اولین تجربیات انسان در رابطه با فلزات مانند آهن و مس برمی گردد. از آنجا که مردان بدوی شکل پذیری این فلزات را پیدا کردند ، می توانند با کمک استعداد و خلاقیت خود آثار ماندگاری خلق کنند.

امروزه مشبک کاری یا منبت کاری فلز در اصفهان و تهران شیوع بیشتری دارد. این کار به روشی انجام می شود که پس از انتخاب صفحه فلزی متناسب با نوع کار هنری که می خواهد بسازد ، صنعتگر آن را به قسمت های مشخصی تقسیم کرده و سپس توسط سازنده طرح طراحی ، طرح را بر روی سطح فلز منتقل می کند. به منظور جلوگیری از پاک شدن آن در حین برش ، خطوط اصلی را بر روی سطح فلز توسط اسکنه ای فولادی نیمه شکل برجسته می کند.

این عمل علاوه بر حفظ طرح ، باعث می شود که اره منبت کاری اره بر روی خطوط طراحی شده به راحتی حرکت کند. در مرحله بعدی ، بر اساس ضخامت ورق استفاده شده و ظرافت طراحی ، از اره برقی متناسب با نقطه برش استفاده می شود. ورق هایی که برای کار با شبکه استفاده می شوند می توانند ضخامت های مختلفی مانند ورق 8 میلی متر و نازک تر ، ورق 1 میلی متر ، ورق 2 میلی متر و غیره داشته باشند. قسمتهایی از طرح که باید برش خورده باشند ، ابتدا توسط یک مته سوراخ می شوند تا اره برقی بتواند از آن عبور کند. پس از برش قطعات ، قطعات آماده شده پر و شسته شده و بر اساس طرح اصلی در كنار هم قرار می گیرند. محصولات مختلفی با این روش ساخته و تزئین می شود ، اما از آنجا که باید فضای مناسبی برای اره وجود داشته باشد ، کار با شبکه بیشتر روی سطوح صاف انجام می شود و در مراحل بعدی این قطعات بهم می خورند تا شی مورد نظر ساخته شود.

انواع مختلف جعبه های فلزی ، تخته ها ، بخورها و قطعات نصب شده روی درهای ورودی و تیغه های فلزی روی پرچم های عزاداری با این روش ساخته می شوند. محصولات مختلفی با این روش ساخته و تزئین می شود ، اما از آنجا که باید فضای مناسبی برای اره وجود داشته باشد ، کار با شبکه بیشتر روی سطوح صاف انجام می شود و در مراحل بعدی این قطعات بهم می خورند تا شی مورد نظر ساخته شود. انواع مختلف جعبه های فلزی ، تخته ها ، بخورها و قطعات نصب شده روی درهای ورودی و تیغه های فلزی روی پرچم های عزاداری با این روش ساخته می شوند. محصولات مختلفی با این روش ساخته و تزئین می شود ، اما از آنجا که باید فضای مناسبی برای اره وجود داشته باشد ، کار با شبکه بیشتر روی سطوح صاف انجام می شود و در مراحل بعدی این قطعات بهم می خورند تا شی مورد نظر ساخته شود. انواع مختلف جعبه های فلزی ، تخته ها ، بخورها و قطعات نصب شده روی درهای ورودی و تیغه های فلزی روی پرچم های عزاداری با این روش ساخته می شوند.