وبلاگ جاذبه های گردشگری
» جاذبه های گردشگری و تاریخچه ازنا لرستان در ایران
مکانهای برتر گردشگری برای بازدید در لرستان ایران
منطقه ای که امروز ازنا نامیده می شود برگرفته از نام روستایی به همین عنوان بوده که در بافت شهری ازنا ترکیب شده است. ازنا همانند دیگر مجتمع های زیستی با استقرار در مکان خاصی به خود موجودیت بخشیده است. برخورداری این مکان از زمین های حاصل خیز و دسترسی آسان به آب از عوامل موثر و استقرار انسان ها در این نقطه از استان لرستان بوده است. قدمت منطقه از جهت تکوین به دوره های پیش از اسلام باز می گردد که در ابتدای امر؛ساکنان آن ها ارامنه و بعدها تحت هجوم و جایگزینی مسلمانان واقع شد. پیشینه تاریخی ازنا به علت هم جواری نزدیک با شهرستان های دورود و الیگودرز با گذشته تاریخی این دو شهرستان عجین شده است. عده ای بر این باورند که اولین بار درحدود 600 سال پیش، ارامنه بهاین سامان کوچیدند و روستای ازنا را برافراشتند. سپس اقوام دیگری از جمله قوم انگیزه به این روستا آمدند و روستای ازنا با افزایش جمعیت، توسعه و پیشرفت کرد.
ازنا پیش از این در محدوده سیاسی شهرستان اراک از استان مرکزی بود، ولی الان یکی از شهرستان های استان لرستان به شمار می رود. این منطقه با جاده ای به اصفهان مرتبط است و خط لوله سرتاسری نفت از آن می گذرد. شهرستان ازنا از شمال به خمین و سربند (استان مرکزی)،از باختر به شهرستان دورود و از خاور و جنوب به شهرستان الیگودرز منتهی شده و در مسیر راه آسفالت خرم آباد ـ الیگودرز قرار دارد. شهرستان ازنا از نظر جغرافیایی در 49 درجه و 27 دقیقه درازای خاوری و 33 درجه و 27 دقیقه پهنای شمالی و ارتفاع 1870 متری از سطح دریا قرار دارد.
آب و هوای این شهرستان معتدل و نیمه خشک است. ازنا در مسیر جاده اصلی شهرهای مرکزی به باختر و جنوب کشور قرار دارد و فاصله آن تا استان اصفهان حدود 240 کیلومتراست. شهرستان ازنا با راهی به طول 20 کیلومتر به الیگودرز وصل شده است و با شهرستان دورود 40 کیلومتر فاصله دارد. اقتصاد ازنا یک اقتصاد مبتنی برکشاورزی است.
حاصل خیزی خاک، وجود آب فراوان و آب و هوای مناسب این منطقه را به ناحیه ای کشاورزی تبدیل کرده است که انواع محصولات درآن به عمل میآید. محصولات مهم این شهرستان را گندم، جو، بنشن، سیب کوهی، گیلاس، انگور، زرشک و انجیر تشکیل می دهند. در اطراف ازنا قلعه و یا روستاهای بسیار قدیمی وجود داشته که متعلق به قبل از ظهور اسلام بوده و در طی قرن های متمادی مخروب و به صورت تپه در آمده اند در اصطلاح محلی به این تپه ها چغا گفته می شود.آثار باستانی که در ازنا دیده می شود عبارتند از: تپه ای معروف به قلعه خرابه در خیابان آزادی ازنا، چغا آقونی در 1 کیلومتری جنوب، تپه قائد محمد تقی یا تپه ازنا در 1 کیلومتری غرب و تپه فتح الله در 5 کیلومتری جنوب شرقی ازنا.
طبیعت در شهرستان ازنا
ازنا یکی از شهرستان های استان لرستان است که در منطقه کوهستانی زاگرس قرار گرفته و مهم ترین ارتفاعات آن را اشترانکوه و رودخانه هایی که درشهرستان ازنا جریان دارند عبارتند از :
1 ـ رودخانه ازنا (قاقان) که از کوه های اطراف روستای قاقان سرچشمه می گیرد و در مسیری از شمال به جنوب جریان یافته و جذب زمین های زراعی می شود .
2 ـ رودخانه کمندان که از اشتران کوه سرچشمه گرفته و از 8 کیلومتری جنوب ازنا می گذرد .
3 ـ رودخانه ماربوره که از اشترانکوه سرچشمه گرفته و بعد از گذشتن از 8 کیلومتری جنوب ازنا به سمت دورود جریان یافته و در آن جا با الحاق رودخانه (آب جاجرود) به آن بنام (رود دز) تا رود کارون امتداد می یابد. دره دراز مهم ترین چشمه این مرکز است که در 3 کیلومتری شمال باختر شهرستان ازنا قرار دارد.
پوشش گیاهی متنوعی در شهرستان ازنا دیده می شود.
از درختان بادام کوهی، گل خنک، سیب کوهی، گلابی، گیلاس،انگور، زرشک، انجیر، بنه و از گیاهانی که کاربرد دارویی و صنعتی دارند؛ گلگاوزبان ، آویشن، گل ختمی، بن سرخ، موسیر ، گل زرد، ریواس، رازیانه، گون وکتیرا درنقاط مختلف این شهرستان میروید.
جانوران و پرندگان این شهرستان روباه ، خرگوش ، گرگ ، بز ، قوچ ، میش ، خرس ، پلنگ ، گراز ، تیهو ، فاخته، کبک و ری تشکیل می دهند. آب و هوای شهرستان ازنا معتدل و نیمه خشک بوده، بیشترین درجه حرارت آن در تابستان ها 40 درجه بالای صفر و کم ترین آن در زمستان ها 7 درجه زیر صفر است. میزان باران سالیانه به طور متوسط به 455 میلیمتر می رسد.
امامزاده قاسم
این بقعه متبرکه در روستایی با همین نام، در 30 کیلومتری شمال شهر و بر سر راه ازنا به شازند قرار گرفته است. قدیمی ترین بخش بنا، گنبدخانه و درچوبی آن است که با روش منبت کاری آیات قرآنی را به آن نقش کرده اند. این بنا از آثار قرن هشتم هجری قمری می باشد و یکی از زیباترین معماری ها رادر بین امامزاده ها دارا است.
تپه های باستانی ازنا
در اطراف ازنا قلعه و یا روستاهای بسیار قدیمی وجود داشته که متعلق به قبل از ظهور اسلام بوده و در طی قرن های متمادی مخروب و به صورت تپه درآمده اند در اصطلاح محلی به این تپه ها چغا گفته می شود.
آثار باستانی که در ازنا دیده می شود
تپه ای معروف به قلعه خرابه در خیابان پیروزی ازنا، چغا آقونی در 1 کیلومتری جنوب، تپه قائد محمد تقی (کامدتقی) یا تپه ازنا در 1 کیلومتری غرب و تپه فتح الله در 5 کیلومتری جنوب خاوری ازناسابقاً روستای در نزدیک رودخانه ازنا قرار داشت که در گذشته در اثر سیل ویران گردید و مردم سخت کوش آن در بالا تر از محل روستای سابق دوباره روستای گرجی را بنا نهادند. گرجی دارای قلعه ای در شمال و نزدیک سفید کوه می باشد که به قلعه گرجی (قلا گرجی) مشهور است.
روستای گرجی دارای امکانات پیشرفته ای چون تلفن، گاز، راه آهن ومی باشد. در اطراف ازنا تعدادی تپه تاریخی وجود دارد که تحقیق و کاوش در این تپه ها هنوز انجام نگرفته است. ساکنان نواحی شمال شرقی و شرق لرستان یعنی مناطق واقع در شهرستان بروجرد و ازنا به گونه ای تکلم می کنند که از گویش های لری بختیاری و لری خرم آبادی متمایز است .
گویش مردمان این نواحی که در سرتاسر دشت سیلاخور و منطقه چاپلق ازنا سکنی گزیده اند به فارسی نزدیکتر است تا به گویش های لری از این رو گویش مردم این مناطق را می توان فارسی محلی نام نهاد
گویش مردم منطقه چاپلق ازنا که در دشت سیلاخور شرقی زندگی می کنند ، تحت تاثیر گویش های استان مرکزی به ویژه شهرستان خمین و گلپایگان قرار دارد . آنها به گویش محلی خود « گاپله ای » می گویند .در منطقه سیلاخور غربی و شمالی تعداد قابل توجهی از گویشوران لک و لر بختیاری زندگی می کنند.تعدادی از آبادیهای حاشیه غربی و شمال دشت سیلاخور دو گویشی هستند .
شهرستان ازنا
منطقه ای که امروز ازنا نامیده میشود برگرفته از نام روستایی به همین عنوان بوده که در بافت شهری ازنا ترکیب شده است. ازنا همانند دیگر مجتمع های زیستی با استقرار در مکان موجودیت بخشیده است. برخورداری این مکان از زمینهای حاصلخیز و دسترسی آسان به آب از عوامل موثر و استقرار انسان ها در این نقطه از استان لرستان بوده است. محققین بر این نکته اتفاق نظر دارند که قدمت منطقه از جهت تکوین به دوره های پیش از اسلام باز میگرددکه درابتدای امر؛ساکنان آنها ارامنه و بعدها تحت هجوم و جایگزینی مسلمانان واقع شد. پیشینه تاریخی ازنا به علت هم جواری نزدیک با شهرستان های دورود و الیگودرز با گذشته تاریخی این دو شهرستان عجین شده است. عده ای بر این باورند که اولین بار درحدود 600 سال پیش، ارامنه به این سامان کوچیدند و روستای ازنا را ساخته شد
شهرستان ازنا از شمال به خمین و سربند (استان مرکزی)، از باختر به شهرستان دورود و از خاور و جنوب به شهرستان الیگودرز و در مسیر راه خرم آباد ـ الیگودرز قرار دارد. ازنا از نظر جغرافیایی در 49 درجه و 27 دقیقه درازای خاوری و 33 درجه و 27 دقیقه پهنای شمالی و ارتفاع 1870 متری از سطح دریا قرار دارد. آب و هوای این شهرستان معتدل و نیمه خشک است. ازنا در مسیر جاده اصلی شهرهای مرکزی به باختر و جنوب کشور قرار دارد و فاصله آن تا استان اصفهان حدود 240 کیلومتر است. شهرستان ازنا با راهی به طول 20 کیلومتر به الیگودرز وصل شده است و با شهرستان دورود 40 کیلومتر فاصله دارد. اقتصاد ازنا یک اقتصاد مبتنی بر کشاورزی است.
حاصلخیزی خاک، وجودآب فراوان و آب و هوای مناسب این منطقه را به ناحیه ای کشاورزی تبدیل کردهاست که انواع محصولات درآن به عمل می آید. محصولات مهم این شهرستان را گندم، جو، بنشن، سیب کوهی، گیلاس، انگور، زرشک و انجیر تشکیل میدهند. در اطراف ازنا قلعه و یا روستاهای بسیار قدیمی وجود داشته که متعلق به قبل از ظهور اسلام بوده و در طی قرن های متمادی مخروب و به صورت تپه در آمدهاند در اصطلاح محلی به این تپه ها چغا گفته می شود.
رشته کوه اشترانکوه با قلل 13 گانه و بلندی 4250 متر در 5 کیلومتری جنوب شهرستان ازنا در استان لرستان قرار گرفته و هرساله پذیرای کوهنوردان، توریست‌ها و ایرانگردان و در پاره‌ای موارد گردشگران خارجی میشود.
اشترانکوه ازنا، زبیاترین جانداران و پرندگان و قلل مرتفع آن چهره غبار گرفته آسمان را می‌خراشد تا تابش پرتو آفتاب از لابلای صخره‌ها بر برف‌های هزار ساله‌اش و دره‌های آن عمیق گیاهانی را پرورش داده که نظیر آن را در هیچ جای ایران نمی‌توان یافت
در تابستان نسیم برف‌های اشترانکوه دمای شهرستان ازنا را بسیار خنک می‌کند و مجاورت شهرستان ازنا به اشترانکوه هوای این شهرستان را در زمستان به طرز عجیبی بسیار سرد کرده و ازنا را جزو سرد ترین مناطق ایران نموده است. اشترانکوه همه سال پر از برف و یخچال‌های طبیعی آن چند ده هزار سال سن دارند.
این اثر طبیعی در 18 کیلومتری جنوب شهرستان ازنا و منتهی الیه جنوب شرقی اشترانکوه و در ارتفاع 2500 متری از سطح دریا در دامنه شمالی قله 3750 متری کول ازنادر و دره ای به همین نام که 4 کیلومتر با روستای کمندان استان لرستان فاصله دارد.
تونل در سال 1340 توسط کارشناسان وقت شکار بانی و نظارت بر صید لرستان شناسائی و به خاطر وضعیت توپوگرافی از سه طرف به دیواره های بلند محصور گشته ، محل ریزش و تجمع برف در ماههای سرد سال است . انباشته شدن برف در این دره و تبدیل شدن آن به یخچال و سپس حرکت آب در کف دره سبب حفر کانال ( تونل ) در زیر برف ها شده تونلی زیبا و مشهور تحت عنوان تونل برفی را ایجاد کرده است .طول این تونل متغیر و گاه تا چند صد متر می رسد که بسته به ماه سال ، طول آن متفاوت است . حداکثر طول در ماههای اردیبهشت و خرداد و حداقل آن در ماههای شهریور و مهر دیده شده است.
پهنا یا عرض آن در برخی نقاط به 10 متر و ارتفاع آن به 5 /4 متر هم می رسد شکل تونل که از شکل دره پیروی می کند شیب زیادی دارد ، بنابر این هوای داخل تونل در اثر مجاورت با یخ و برف بعد از سرد شدن به علت چگالی زیاد ، هوای سرد نشست پیدا کرده ( نزول می کند ) و از دهانه پایین تونل نسیمی خنک و دائمی در جریان است به نحوی که گاه اختلاف دمای داخل تونل با بیرون آن به بیش از 25 درجه سانتی گراد می رسد که گویا در گرمای شدید تابستان یخچال های قطب را به نظاره نشسته ایم . طول این تونل متغیر و گاه تا چند صد متر می رسد که بسته به ماه سال ، طول آن متفاوت است . حداکثر طول در ماههای اردیبهشت و خرداد و حداقل آن در ماههای شهریور و مهر دیده شده است.پهنا یا عرض آن در برخی نقاط به 10 متر و ارتفاع آن به 5 /4 متر هم می رسد شکل تونل که از شکل دره پیروی می کند شیب زیادی دارد ، بنابر این هوای داخل تونل در اثر مجاورت با یخ و برف بعد از سرد شدن به علت چگالی زیاد ، هوای سرد نشست پیدا کرده ( نزول می کند ) و از دهانه پایین تونل نسیمی خنک و دائمی در جریان است به نحوی که گاه اختلاف دمای داخل تونل با بیرون آن به بیش از 25 درجه سانتی گراد می رسد
قلعه دز
بقایای آن را در 15 کیلومتــری شمال غرب شهــرستان ازنا و در میان 3 روستای با نام چشمه درگاه ، مسعود آباد ، زرنان و قله ای به همین نام در ارتفاع 2030 متری از سطح دریا مشاهده نمود کــه در گویش محلی با نام قلا دز از آن یاد می شود ، از نظـر موقعیت جغرافیایی در منطقه صعب العبــور در ارتفاعات منطقه احداث شده که علاوه بر اشراف بر دشت هــای منطقه از لحاظ امنیتی نیــز بسیار حــائز اهمیت می باشد و همین امــر بر اهمیت این بناهای تاریخی مـی افزاید . لازم به ذکر است که این بنا از تاریخی تــرین بناهای شهرستان بوده که قدمت آن به دوره ساسانیان بر می گردد . از نظر ساختـاری این قلعه از طاقهای زنجیــره ای و بـه صورت دیوارهای قائم و تیغه هایی از سنگ های آهکی و سـاروج بنا گردیده است
روستای و قلعه کمندان
از جاذبه های تاریخی شهرستان ازنا که در 18 کیلومتری جنوب این شهرستان و در دامنه شمالی منطقه حفاظت شده اشترانکوه واقع گردیده است . این اثرمنحصر به فرد از نظر تاریخی متعلق به دوره قاجاریه بوده و در ساخت آن از دیوارهای قائم و تیغه هایی با آجرهای نظامی و ملات گل و ساروج استفاده شده است . ارتفاع آن از سطح دریا 2200متر و در بالای صخره ای مشرف به روستای کمندان واقع شده این قلعه در گذشته نه چندان دور مرکز حاکمیت و محل سکونت کدخدا و بزرگان ده بوده و کلیه امورات مربوط به روستا در این محل انجام می گرفته و با توجه به ساختار آن به نظر می رسد زیرا به جاده ورودی به روستا و دره کمندان تسلط دارد.
متاسفانه علی رغم قدمت تاریخـی و جاذبه گردشگری این بنا به تدریج رو به تخریب نهاده ، اما با این وجود هنوز هم پذیرای بسیاری از طبیعت گردان و گردشگران از اقصی نقاط کشور می باشد که جهت دیدن این اثر به این منطقه سفر می کنند.
